ကေန႔ ဗမာစကားအသံုးအႏႈန္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Facebook မွာ အတို သံုးပုဒ္ ေရးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေလးေတြကို တစုတစည္းတည္း ျဖစ္ေအာင္ သည္ပင့္မွတ္တမ္းစာမ်က္ႏွာမွာ စုတင္လိုက္ပါတယ္။
ေၾသာ္… ဗမာစကား ဗမာစကား
ကေန႔ ဖြဘုတ္ဖြင့္လိုက္ၿပီး ျမင္လိုက္ရတဲ့ စာတန္းတခုေၾကာင့္ အေတာ္ ေလသြားတယ္။
ဆယ္လီတေယာက္က သည္လိုေလး ေရးထားတာပါ။
“ကၽြန္မအတြက္ဆို မအားေပးတတ္သူေတြကို ဆန္႔က်င္မယ္”တဲ့။
သူ ဘာေျပာခ်င္တာလဲဆိိုတာ အေတာ္စဥ္းစားယူရတယ္။
သူက ဆယ္လီဆိုေတာ့ သူ႔ကို “အားမေပး”တဲ့သူေတြကို ေျပာတာလားဆိုတာက အရင္ဆံုး ေခါင္းထဲ ေပၚလာတာပါ။
အဲဒီ့ “အား”က အားရိွ၊ အားတက္၊ အားမာန္၊ အင္အား၊ ခြန္အားကို ေျပာတာေပါ့။
ဒါမွမဟုတ္ သူ႔ကို “အခ်ိန္အား” မေပးတဲ့သူေတြကို ေျပာတာလား။
အဲဒီ့ “အား”ကေတာ့ အားလပ္တဲ့ သေဘာ။
သူေျပာခ်င္တာ အဲဒါပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ခက္တာက ဗမာစကားမွာ “မအား”ဆိုတာလည္း ရိွေနျပန္သဗ်။
ကၽြန္မအတြက္ဆို “မအား”ေပးတတ္သူေတြကို…
ဟာ… မဟုတ္ေသးပါဘူး။
ေျပာတဲ့အတိုင္း အလြယ္လိုက္ေရးရင္းက လြဲေနတဲ့ ဗမာ ေဝါဟာရ ႏွစ္စံု
“ေရွ႕”နဲ႔ “အေရွ႕”၊ “ေနာက္”နဲ႔ “အေနာက္” မတူပါဘူး။
“ေရွ႕”ဆိုတာ ကိုယ္မ််က္ႏွာမူရာဘက္ကို ေခၚပါတယ္။ အဘိဓာန္မွာေတာ့ ေရွ႕ကို နာမ္အျဖစ္ အနက္ ေလးမ်ိဳးေပးထားတယ္။ (၁) မ်က္ႏွာမူရာဘက္၊ နမူနာ အိမ္ေရွ႕။ (၂) မ်က္ေမွာက္ေနရာ၊ နမူနာ ေရွ႕တြင္တမ်ိဳး ကြယ္ရာတမ်ိဳး (၃) အလ်င္အဦးကာလ၊ နမူနာ ေရွ႕ကတိုင္၍ ေနာက္က ဆိုသည္ (၄) ေနာင္ကာလ၊ နမူနာ ေရွ႕ေလွ်ာက္ ဘာလုပ္မလဲ ဆိုၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။
နာမဝိေသသနအေနနဲ႔ အနက္ ႏွစ္မ်ိဳးေပးထားပါတယ္။ (၁) ေရွ႕ဘက္၌ ရိွေသာ၊ နမူနာ ေရွ႕လက္၊ ေရွ႕သြား (၂) အနာဂတ္ကာလျဖစ္ေသာ၊ နမူနာ ေရွ႕လ၊ ေရွ႕ႏွစ္ တို႔ပါပဲ။
သတိခ်ပ္သင့္တာက “ေရွ႕”ဟာ ေနထြက္ရာအရပ္ကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။
“အေရွ႕”ဆိုတာက “ေနထြက္ရာအရပ္”သာျဖစ္ပါတယ္။ မ်က္ႏွာမူရာ လံုးဝ (ေျခာက္ခါ) မဟုတ္ပါ။
အလားတူပဲ “ေနာက္”ဟာလည္းပဲ (၁) ကုန္ဆံုးခဲ့ၿပီးေသာ ကာလ (၂) ေနာင္ကာလ (၃) ေက်ာဘက္အရပ္တို႔ကိုသာ ဆိုလိုပါတယ္။
“အေနာက္”ဆိုတာက “ေနဝင္ရာ”အရပ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာဘက္ လံုးဝ (၁၂ ခါ) မဟုတ္ပါ။
အခုေတာ့ အားလံုးကို ေရာသံုးေနၾကတယ္။ ျခံဳတိုးရင္း ေတာထဲ ေပ်ာက္သြားသူတေယာက္အေၾကာင္း သတင္းတပုဒ္မွာ ထမင္းဆိုင္အေနာက္ဘက္လို႔ ေရးထားတာ ေတြ႕လိုက္ရတာမို႔ ဒါေလးကို သတိရသြားတာပါ။ တကယ္ေတာ့့ ထမင္းဆိုင္ ေနာက္ေက်ာက ျခံဳဆီ တိုးသြားတာသာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
—
ကၽြန္ေတာ္ မသိေသးတဲ့ ဗမာေဝါဟာရ
အထက္က စာကို အကိုးအကားနဲ႔ ေရးရေအာင္ ျမန္မာအဘိဓာန္ လွပ္ရတာေပါ့။ အဲဒီ့မွာ ဖ်တ္ခနဲ ျမင္လိုက္မိတဲ့ ေဝါဟာရတလံုးကို ကၽြန္ေတာ္ လံုးလံုး (၁၈ ခါ) မသိဘူးဗ်။
“ေနဦးသား”ဆိုတာပါ။
အနက္ကေတာ့ ပထမ မယားက ေမြးေသာသားပါတဲ့ ခင္ဗ်ား။ အဲေတာ့ သားသမီးေမြးတဲ့အခါ ေနဦးလို႔ မွည့္မယ္ဆိိုရင္ မယားငယ္ယူေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ အတိတ္နိမိတ္ျဖစ္သြားႏိုင္ပါေၾကာင္း အတည္ေပါက္ေရးေနရာက ေဖာက္လိုက္ရပါတယ္။
နန္းစကား မန္းစကား ဗမာေျပာတဲ့ ဗမာစကား
အခုတေလာ ေရပန္းစားေနတဲ့ ေလွေပၚက ေခါက္ဆြဲ (Boat Noodle) ရာဇဝင္မွာ တေယာက္က မွတ္ခ်က္လာေရးတယ္။ “စကၤာပူက ခြက္ကေတာ့ ႀကီးသား”တဲ့။
ဗမာနားလည္တဲ့ ဗမာစကားအေနနဲ႔ အဆင္ေျပေပမယ့္ မန္းေလးသားရဲ႕ နားထဲမွာေတာ့ သူ႔စကားက ခါးလိုက္တာ။
လူေနေတာ့ အိိမ္၊ ဘုန္းႀကီးေနေတာ့ ေက်ာင္း၊ ရွင္ဘုရင္ေနေတာ့ နန္းေတာ္၊ သူေတာင္းစားေနေတာ့ ဇရပ္ဆိုတာေလာက္ေတာ့ ဗမာတိုင္း သိေလာက္မယ္ မွတ္တာပဲ။
ဗမာတိုင္း မသိတာက “ခြက္”က တိရစၦာန္ရယ္၊ သူေတာင္းစားရယ္အတြက္ပဲ သံုးတဲ့ ေဝါဟာရဆိုတာပါ။ စားခြက္၊ ဖက္ခြက္စသျဖင့္ သံုးၾကပါတယ္။ (စားေတာ္ခြက္ဆိုၿပီး သံုးတာ ၾကားဖူးေကာင္း ၾကားဖူးၾကပါမယ္။ အဲဒါက ေငါ့ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။)
ဗမာ့အသံုးစစ္စစ္က ဖလားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တခုက အုပ္ပါ။ ပြဲေတာ္အုပ္၊ ဆြမ္းအုုပ္စသျဖင့္ သံုးၾကပါတယ္။
ေပါက္ေဖာ္ေတြ၊ ကုလားျဖဴေတြ ေရာက္လာတဲ့အခါ ေၾကြပန္းကန္ေတြ ေပၚလာပါတယ္။ ဖန္ခြက္ေတြ ေပၚလာပါတယ္။
သည္အခါမွာေတာ့ ထမင္းစားပန္းကန္၊ လက္ဖက္ရည္ပန္းကန္ (ျပား/လံုး)၊ ေဇာက္(ေစာက္)ပန္းကန္၊ ဟင္းခ်ိဳပန္းကန္၊ ပန္းကန္ျပား၊ ပန္းကန္လံုးအစရိွသျဖင့္ သံုလာၾကပါတယ္။ ခြက္နဲ႔႔တြဲတာက ဖန္ခြက္၊ ေဆးတခြက္စသျဖင့္ပဲ သံုးၾကပါတယ္။
မန္းသူမန္းသား စစ္စစ္ေတြက စကားလံုး အသံုးအႏႈန္းကို လႊတ္ဂ႐ုစိုက္ပါတယ္။ ထမင္းတပန္းကန္၊ ဟင္းတပြဲ၊ ဟင္းခ်ိိဳ တပန္းကန္/တပြဲစသျဖင့္ သံုးပါတယ္ ေခါက္ဆြဲတပြဲ၊ ၿမီးရွည္တပြဲ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေခါက္ဆြဲ/ၿမီးရွည္ တလံုး (ပန္းကန္လံုးနဲ႔ထည့္တာမို႔ “လံုး”လို႔ သံုးတာပါ။)
ဟင္းခြက္လို႔ ေျပာမိတဲ့အခါ ေပါက္ေဖာ္ေသြး တဝက္ပါတဲ့ ဗန္းေမာ္ေမြး၊ မန္းမွာ အေနၾကာၿပီး မန္းသားနဲ႔ ညားခဲ့သူ အဘြားက ခြက္က သူေတာင္းစားေတြ စားတာမို႔ မသံုးရဘူး၊ ဟင္းပန္ကန္၊ ဟင္းပြဲလို႔ သံုးရတယ္လို႔ သြန္သင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။
ေရတခြက္၊ အေအးတခြက္လို႔ သံုးတာက်ေတာ့ေရာလို႔ ေစာဒကတက္ေတာ့ အဲဒါေတာ့ ရတယ္၊ အဲဒါက ပန္းကန္လံုးအစား “လံုး”လို႔ ေျပာသလို ဖန္ခြက္ကို ေျပာတာမို႔လို႔ဆိုၿပီး ရွင္းျပပါတယ္။ အမွန္ေျပာသင့္တာက ေရတဖန္ခြက္၊ အေအးတဖန္ခြက္သာ ျဖစ္သင့္ေပမယ့္ အျမန္ေျပာတာမို႔ ဖန္ကို ခိုထားလိုက္တာတဲ့။
ကာလ ေရြ႕ေလ်ာလာတဲ့အခါမွာေတာ့ လက္ဖက္ရည္တခြက္၊ ကာဖီတခြက္လည္း ျဖစ္လာသလို ေခါက္ဆြဲတခြက္လို႔ သံုးတဲ့သူေတြလည္း ရိွလာပါၿပီ။ ေရွးမႏၲေလးသူ မႏၲေလးသားေတြ ၾကားရင္ေတာ့ ဘယ္လိုေနမယ္ မသိပါဘူး။
ေခတ္မႏၲေလးသား ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ခုခ်ိန္ထိ သတိထားစရာမလိုပဲ ေျပာေနမိတာကေတာ့ လက္ဖက္ရည္တခြက္၊ အေအးတခြက္၊ ေရတခြက္လို႔ သံုးေနလင့္ကစား ေခါက္ဆြဲတပန္းကန္၊ ၿမီးရွည္တလံုး၊ ဟင္းတပြဲလို႔သာ ပါးစပ္ကထြက္ပါတယ္။
တခါလည္း ေရးဖူးပါတယ္။ မႏၲေလးသားေတြဟာ ဘုန္းႀကီးကိုသာ ကန္ေတာ့ပါေသးရဲ႕လို႔ ေျပာပါတယ္။ မယ္သီလကိုဆို ၾကပါဦးေတာ့၊ သူေတာင္းစားကို သြားပါဦးေတာ့လို႔ ေျပာတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္းပါ။ မန္းသူေတြကက်ေတာ့ မယ္သီလကို ကန္ေတာ့ပါေသးရဲ႕ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
မႏၲေလးက စကားဆိုတာ အဲဒါပါ။
ယူတတ္သူေတြ ယူၾကပါ။ မယူခ်င္လည္း ပစ္လိုက္ပါ။ ဗမာလူမ်ိဳးေရာ၊ ဗမာစကားေရာ၊ ဗမာမႈပါ သခၤါရကို ေရွာင္လႊဲလို႔ မရႏိုင္တာမို႔ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အလံုးစံု ပ်က္စီးသြားမွွာလည္း ေသခ်ာေနတာကိုပဲ ကၽြန္ေတာ္တေယာက္ မေနႏိုင္ မထိုင္ႏိုင္ လွ်ာရွည္မိသြားရျပန္ပါၿပီ။
အားလံုးေတြးဆ ဆင္ျခင္ၾကည့္ႏိုင္ၾကပါေစ
အတၱေက်ာ္
ရန္ကုန္ ၃၀၁၀၁၇
ကိုႀကီးေက်ာ္ခင္ဗ်။ ေမာင္ခင္မင္ဓႏုျဖဴနဲ႔ကိုႀကီးေက်ာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ေပါင္းၿပီး လႊတ္ေတာ္မွာေတာင္အဆိုတခု တင္သင့္ၿပီလို႔ထင္တာပဲ။အဲဒီအဆိုကေတာ့ ျမန္မာစာ ဗမာစကားကို ျဖစ္သလိုေရး ျဖစ္သလိုေျပာေနသူမ်ားေၾကာင့္ စာေပနဲ႔ဘာသာစကားပ်က္စီးရမည့္အေရးမွ ကာကြယ္တားျမစ္ေရး ဥပေဒ ျပဌာန္းေပးေရးအဆိုေပါ့ဗ်ာ။ မေကာင္းဘူးလား။
ေခ်ာက္တြန္းေသာ အဆိုျပဳခ်က္ျဖစ္သျဖင့္ မိမိလက္မခံပါေၾကာင္း။ 😛
ေခ်ာက္တြန္းတာမဟုတ္ရပါဗ်ာ။ျဖစ္သလိုေျပာဆိုေရးသားေနၾက တာေတြကို ေအာင္ေမာင္းလည္း ေတာ္ေတာ္ အျမင္ကတ္ေနလို႔ ရီစရာ အရႊန္းေဖာက္လိုက္ရျခင္းျဖစ္ပါေၾကာင္း။