🤔🤔🤔🤔🤔🤔
တည္ၾကည္သူနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္မူ
သိုးေဆာင္းစကားမွာ ရိွတယ္။ A woman of principle, a man of principle ဆိုတာ။ ကိုယ္က်င့္တည္ၾကည္သူ မိန္းမ၊ ေယာက္်ား။ တနည္းအားျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္မူ (principles) ရိွသူေတြေပါ့။
အဲဒီ့လူရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္မူက မွန္ခ်င္လည္း မွန္မယ္၊ မွားခ်င္လည္း မွားမယ္။ သို႔ေသာ္ သူ႔မူနဲ႔သူ ခိုင္ခိုင္မာမာ ရပ္တည္ေနသူေပါ့။
ဓားျပေခါင္းေဆာင္ပဲ ဆိုပါစို႔။ ဓားျပတိုက္တဲ့သူဆိုမွေတာ့ ဘယ္လူေကာင္း သူေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါေတာ့မလဲေနာ္။ သို႔ေသာ္ အဲဒီ့ ဓားျပေခါင္းေဆာင္မွာ မူရိွတယ္။ မဟုတ္တာ လုပ္ၿပီး၊ အက်င့္ပ်က္ၿပီး ခ်မ္းသာေနတဲ့သူေတြဆီကပဲ တိုက္တယ္၊ လုမယ္။ ႐ိုး႐ိုးသားသား စင္ၾကယ္တဲ့ အသက္ေမြးမႈနဲ႔ ခ်မ္းသာေနတဲ့သူ ဘယ္ေလာက္ ခ်မ္းသာေနေန လံုးဝ မထိဘူး။ ၿပီးရင္ သူတိုက္လို႔ရလာတာကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ၊ အတိဒုကၡေရာက္ေနသူေတြကို ကူညီတဲ့ ေနရာမွာ သံုးတယ္။ အလားတူပဲ၊ ရလာသမွ်ကိုလည္း သူ႔တပည့္လက္သားေတြကို ညီညီမွ်မွ် တရားသျဖင့္ ခြဲေဝေပးတယ္။ အဲဒါ သူ အစဥ္တစိုက္ က်င့္သံုးတဲ့ မူေတြပဲ။
အခြင့္မသာလို႔ တိုက္လို႔ မရရင္ သူလည္း အငတ္ခံတယ္၊ သူ႔မူကိုေတာ့ အထိပါး ခံၿပီး တိုက္ရလြယ္မယ့္ လူခ်မ္းသာရဲ႕ အိမ္ကို ဝင္မတိုက္ဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုရင္ အဲဒီ့လူ ခ်မ္းသာေနတာက စင္စင္ၾကယ္ၾကယ္ ႐ိုး႐ိုးသားသား ရွာေဖြထားတာေတြပဲလို႔ သူေကာင္းေကာင္း သိထားလို႔ ဆိုပါစို႔။
အဲဒါဆိုရင္ အဲဒီ့ဓားျပေခါင္းေဆာင္ဟာ ကိုယ္က်င့္တည္ၾကည္သူ ျဖစ္လာပါၿပီ။
ေနာက္ထပ္ ဥပမာ ကိုယ့္ဆရာေတြ
ေနာက္ဥပမာတခု ေပးပါရေစဦး။ အရက္ေသာက္တတ္၊ မိန္းမလိုက္စားတတ္၊ ေလာင္းကစားတတ္သူပဲ ဆိုပါစို႔ရဲ႕။ သူဟာ အဲဒီ့ မေကာင္းမႈေတြမွာ ေပ်ာ္ေမြ႕တယ္။ ခံုမင္တယ္။ ဒါေပသည့္ သူ႔မွာ မူရိွတယ္။ အရက္ေသာက္ၿပီးရင္ မရမ္းကားဘူး။ မိန္းမ လိုက္စားတယ္ဆိုရာမွာလည္း သူတပါးအိမ္ရာကို မျပစ္မွားဘူး။ ေနာက္တခုက ဘယ္မိန္းမကိုမွ လီဆယ္ၿပီး ကာမကို အရမယူဘူး။ အတည္ေပါင္းမွာပါတို႔ ဘာတို႔ ညာတို႔ မလိမ္ဘူးေပါ့။ က်ဳပ္ျဖင့္ မင္းဆီက ဒါကို လိုခ်င္တယ္၊ လက္ခံႏိုင္ရင္ လက္ခံပါ၊ လက္မခံႏိုင္ရင္ ျငင္းလို႔ အတိအလင္းဆိုၿပီးမွ လိုက္စားတယ္။ ေလာင္းကစားရာမွာလည္း ကလိန္မက်ဘူး။ ၿပီးေတာ့ ေၾကာင္သူေတာ္ ၾကြက္သူခိုးလည္း မလုပ္ဘူး။ သူ အရက္ေသာက္တာ၊ မိန္းမလိုက္စားတာ၊ ေလာင္းကစားတာ သူ႔ပတ္ဝန္းက်င္တခုလံုး အသိပဲ။
ေရးရင္းနဲ႔မွ ဆရာေသာ္တာေဆြကို သြားသတိရတယ္။ ဆရာေသာ္တာေဆြ အရက္ေသာက္တာ သူ႔စာဖတ္ပရိသတ္ အားလံုး သိတယ္။ ၾကက္တိုက္တာလည္း သိတယ္။ ျမာေပြခဲ့တာလည္း သိတယ္။
သူ႔ဆရာ ဆရာႀကီး ေရႊဥေဒါင္းလည္း တသက္တာအေတြးအေခၚနဲ႔ မွတ္တမ္းမွာ သူ နည္းမ်ိဳးစံု ႐ႈပ္ခဲ့တာေတြ တိုင္းသိျပည္သိ ေရးျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ တကယ့္ လူေတႀကီးေတြေပါ့။
သို႔ေသာ္ သူတို႔မွာ ကိုယ္ပိုင္မူေတြ ရိွၾကတဲ့အတြက္ ပရိသတ္အမ်ား ေလးစားၾကည္ညိဳရတဲ့ ဆရာႀကီးေတြအျဖစ္ သူတို႔ မရိွေတာ့တာ ၾကာၿပီျစဖ္တဲ့ ကေန႔ထက္တိုင္ ရိွေနဆဲပါပဲ။
ပုတ္သင္ညိဳ ပတ္ဝန္းက်င္
ကိုယ္ပိုင္မူ၊ ကိုယ္က်င့္သိကၡာဆိုတာကို က်ေနာ္ စဥ္းစားေနမိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ အဲဒါ တစတစ လံုးပါးပါးေနၿပီလားလို႔ စဥ္းစားေနမိတာပါ။ အေတြ႕ရမ်ားတာကေတာ့ ပုတ္သင္ညိဳလို ပတ္ဝန္းက်င္ကို လိုက္ၿပီး အေရာင္ေျပာင္းေနတာခ်ည္းပါပဲ။
ယုတ္စြအဆံုး၊ ကိုယ့္ႏႈတ္က ထြက္ထားတဲ့ စကားေလးကိုေတာင္မွ ကိုယ့္ဘာသာ ျပန္ေလးစားရေကာင္းမွန္း မသိတဲ့သူေတြ ေပါၾကြယ္ေနတာပါပဲ။ အဲလိုလူေတြမွာ ဘယ္မလဲ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ၊ ဘယ္မလဲ ကိုယ္ပိုင္မူ။
သမစိတၱသတၱိ
ဆက္စဥ္းစားလိုက္တဲ့အခါ သမစိတၱသတၱိဆိုတာ ေပၚလာပါတယ္။ သိုးေဆာင္းစကားကို ဘာသာျပန္လိုက္တာပါ။ Moral courage ေပါ့။
မွ်တတဲ့ စိတ္ထားနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ရဲတာေပါ့။ ေျပာရတာေတာ့ လြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ က်င့္သံုးဖို႔ေတာ့ အားစိုက္ၾကရပါမယ္။ မွ်တတဲ့ စိတ္ထား၊ ပါဠိလို သမစိတၱ။
ကိုယ့္အတြက္ ခရီးဖင့္သြားမယ္မွန္း သိေနပါလ်က္ကနဲ႔ ဒုကၡေရာက္ေနသူကို အခ်ိန္ေပး ကူညီတာမ်ိဳး၊ အမိႈက္ေကာက္တာမ်ိဳး၊ အိမ္အလုပ္ေတြ၊ ေက်ာင္းစာေတြကို ဘယ္သူမွ ခုိင္းစရာမလိုဘဲ လုပ္တာမ်ိဳး၊ အတင္းအဖ်င္း စကားဆို နားလည္းမေထာင္၊ ျပန္လည္း မပြားတာမ်ိဳး၊ ကိုယ္ေျပာတဲ့စကားအတိုင္း ကိုယ္တိုင္ က်င့္ၾကံေနထိုင္တာမ်ိဳး၊ အလုပ္ျပဳတ္ကိန္း၊ ဝင္ေငြထိခိုက္ကိန္း၊ တရားစြဲခံရကိန္းေတြ ရိွေနတဲ့ ၾကားကပဲ မသမာမႈကို လူအမ်ားသိေအာင္ လုပ္ေဆာင္တာမ်ိဳး၊ ေကာက္ရတဲ့ ပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္လက္ ျပန္ေပးႏိုင္ဖို႔ အားထုတ္တာမ်ိဳး၊ အလုပ္ခြင္မွာ က်ားမ မေရြး၊ ကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာမေရြး၊ လူမ်ိဳးမေရြး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး၊ လိင္စိတ္ကိုင္းညြတ္မႈမေရြး အားလံုးရဲ႕ သေဘာထားကို တေလးတစား နားေထာင္ေပးတာမ်ိဳးေတြဟာ တကယ့္တကယ္မွာ ေျဖာင့္မတ္တည္ၾကည္တဲ့ စိတ္ထားသတၱိ၊ သမစိတၱသတၱိ နမူနာေတြပါပဲ။
အဓမၼစိတၱသတၱိ
ေျပာင္းျပန္ ျပန္ေျပာရင္ ဒုကၡေရာက္ေနသူကို ေရွာင္သြားတာ၊ ေျပာသင့္တာထက္ ပိုေျပာတာ၊ လူတေယာက္ ဒုကၡေရာက္တာ၊ မေတာ္တဆျဖစ္တာကို ရယ္ပြဲဖြဲ႕တာ၊ ထိုက္တန္သူကို ေနရာမေပးဘဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ပဲ နင္းကန္ ပြဲထုတ္တာ၊ ဥပေဒေၾကာင္းအရ မွ်တမႈကိုထက္ ဥပေဒပါ စကားလံုးေတြနဲ႔ခ်ည္း ကိုင္ေပါက္တာ၊ အမွားက်ဴးလြန္တာ၊ မတရားတာကို ျမင္ေနလ်က္နဲ႔ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနတာ၊ ကေလးေတြအေပၚ ခ်မွတ္ေပးထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြက လိုရင္တမ်ိဳး မလိုရင္တမ်ိဳးျဖစ္ေနတာ၊ အမ်ားညီလို႔ ဤကို ကၽြဲပါလို႔ လိုက္လုပ္တာ၊ ကတိမတည္တာ၊ လိမ္လည္ လွည့္ဖ်ားတာေတြဟာ သမစိတၱ မရိွတာေပါ့။
စဥ္းစားဖို႔
စာဖတ္သူ လူႀကီးမင္းရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ အသိမိတ္ေဆြေတြထဲမွာ ဘယ္လို လူစားေတြက ပိုမ်ားေနသလဲလို႔ နဖူးေပၚ လက္ကေလးတင္ၿပီး တခ်က္ ဆင္ျခင္ၾကည့္လိုက္ပါလား။ စာဖတ္သူ လူႀကီးမင္း ကိုယ္တိုင္ေရာ…
သည္လိုေတြးေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ မိတ္ေဆြတေယာက္က က်ေနာ့ဆီ လင့္(ခ္)ေလးတခု ပို႔လာပါတယ္။ အဲဒီ့ လင့္(ခ္)က ပံုေလးကို ကူးယူေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
ဘာသာျပန္ရရင္ေတာ့ အကၡရာသခ်ၤာရဲ႕ ဖခင္ႀကီး အယ္(လ္) ခြာရစ္(ဇ္)မီကို “လူဆိုတာ ဘာပါလဲ”လို႔ ေမးလိုက္တဲ့အခါ ဆရာႀကီးက ျပန္ေျဖပါတယ္။
• လူတေယာက္ဟာ တည္ၿငိမ္ေန၊ သမစိတၱရိွေနမယ္ဆိုရင္ လူ = ၁ ပါ။
• အဲဒီ့လူက ႏွစ္လိုဖြယ္ေကာင္းေနတယ္ဆိုရင္ သုည ထပ္တိုးလိုက္ၾကတာေပါ့။ လူ = ၁၀ ျဖစ္သြားပါၿပီ။
• သူက ၾကြယ္ဝတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ သုညတလံုးတိုးလိုက္ေတာ့ လူ = ၁၀၀ ေပါ့။
• ျမင့္ျမတ္တယ္ဆိုရင္ ေနာက္တလံုး ထပ္တိုး။ လူ = ၁၀၀၀ ေပါ့။
• ဒါေပမယ့္ လူထဲမွာ ရိွေနတဲ့ သမစိတၱတန္ဖိုးျဖစ္တဲ့ ၁ သာ ေပ်ာက္သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘာတန္ဖိုးမွ မရိွေတာ့တဲ့ သုညေတြပဲ က်န္ေတာ့မွာပါတဲ့။
ဟုတ္ကဲ့… က်ေနာ္ေတာ့ ေမာင္သုည မျဖစ္ခ်င္ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ၁ ကေလး ရလာေရးကို ေသသည္အထိ အားထုတ္သြားရပါဦးေတာ့မယ္။
စာဖတ္သူလူႀကီးမင္းေရာ… သုညေတြနဲ႔ခ်ည္းပဲ ဘဝကို အဆံုးသတ္ခ်င္ပါသလား။ ဒါမွမဟုတ္ သုညေရွ႕က တစ္ကေလးကို ပိုမက္မိပါသလား။
ဘာကိုပဲ ေရြးေရြး စာဖတ္သူလူႀကီးမင္းကို ေလးစားပါတယ္။ တခ်က္ကေလး စဥ္းစားေပးရင္ကို ေက်နပ္ပါၿပီဗ်ာ။
အားလံု ေတြးဆ ဆင္ျခင္ၾကည့္ႏိုင္ၾကပါေစ…
အတၱေက်ာ္
(၁၇၀၉၁၉)
အကၡရာသခ်ၤာပညာရွင္ႀကီးေျပာတဲ့ အဲဒီ ၁ ဆိုတာေလးကိုပိုၿပီး ျမတ္ႏိုးတယ္ဗ်ာ။ ဘိုလိုေရးထားတာခ်ည္းသာဖတ္ရရင္ တယ္သ ေဘာေပါက္မယ္မထင္ဘူး။ကိုႀကီးေက်ာ္ရဲ႕ အင္ထာဖရက္ေ ထးရွဲန္းစြမ္းရည္ေၾကာင့္ ဖတ္ရတာပိုၿပီးအရသာရွိသ ြား ပါတယ္ဗ်ား။ေလးစားပါတယ္ကိုႀကီးေက်ာ္။ေက်းဇူးလဲတင္ပါတယ္။ရွယ္ပါရ ေစဗ်ာ။