Category: Etiquette

🤔🤔🤔🤔🤔🤔

တည္ၾကည္သူနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္မူ

သိုးေဆာင္းစကားမွာ ရိွတယ္။ A woman of principle, a man of principle ဆိုတာ။ ကိုယ္က်င့္တည္ၾကည္သူ မိန္းမ၊ ေယာက္်ား။ တနည္းအားျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္မူ (principles) ရိွသူေတြေပါ့။

အဲဒီ့လူရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္မူက မွန္ခ်င္လည္း မွန္မယ္၊ မွားခ်င္လည္း မွားမယ္။ သို႔ေသာ္ သူ႔မူနဲ႔သူ ခိုင္ခိုင္မာမာ ရပ္တည္ေနသူေပါ့။

ဓားျပေခါင္းေဆာင္ပဲ ဆိုပါစို႔။ ဓားျပတိုက္တဲ့သူဆိုမွေတာ့ ဘယ္လူေကာင္း သူေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါေတာ့မလဲေနာ္။ သို႔ေသာ္ အဲဒီ့ ဓားျပေခါင္းေဆာင္မွာ မူရိွတယ္။ မဟုတ္တာ လုပ္ၿပီး၊ အက်င့္ပ်က္ၿပီး ခ်မ္းသာေနတဲ့သူေတြဆီကပဲ တိုက္တယ္၊ လုမယ္။ ႐ိုး႐ိုးသားသား စင္ၾကယ္တဲ့ အသက္ေမြးမႈနဲ႔ ခ်မ္းသာေနတဲ့သူ ဘယ္ေလာက္ ခ်မ္းသာေနေန လံုးဝ မထိဘူး။ ၿပီးရင္ သူတိုက္လို႔ရလာတာကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ၊ အတိဒုကၡေရာက္ေနသူေတြကို ကူညီတဲ့ ေနရာမွာ သံုးတယ္။ အလားတူပဲ၊ ရလာသမွ်ကိုလည္း သူ႔တပည့္လက္သားေတြကို ညီညီမွ်မွ် တရားသျဖင့္ ခြဲေဝေပးတယ္။ အဲဒါ သူ အစဥ္တစိုက္ က်င့္သံုးတဲ့ မူေတြပဲ။

အခြင့္မသာလို႔ တိုက္လို႔ မရရင္ သူလည္း အငတ္ခံတယ္၊ သူ႔မူကိုေတာ့ အထိပါး ခံၿပီး တိုက္ရလြယ္မယ့္ လူခ်မ္းသာရဲ႕ အိမ္ကို ဝင္မတိုက္ဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုရင္ အဲဒီ့လူ ခ်မ္းသာေနတာက စင္စင္ၾကယ္ၾကယ္ ႐ိုး႐ိုးသားသား ရွာေဖြထားတာေတြပဲလို႔ သူေကာင္းေကာင္း သိထားလို႔ ဆိုပါစို႔။

အဲဒါဆိုရင္ အဲဒီ့ဓားျပေခါင္းေဆာင္ဟာ ကိုယ္က်င့္တည္ၾကည္သူ ျဖစ္လာပါၿပီ။

ေနာက္ထပ္ ဥပမာ ကိုယ့္ဆရာေတြ

ေနာက္ဥပမာတခု ေပးပါရေစဦး။ အရက္ေသာက္တတ္၊ မိန္းမလိုက္စားတတ္၊ ေလာင္းကစားတတ္သူပဲ ဆိုပါစို႔ရဲ႕။ သူဟာ အဲဒီ့ မေကာင္းမႈေတြမွာ ေပ်ာ္ေမြ႕တယ္။ ခံုမင္တယ္။ ဒါေပသည့္ သူ႔မွာ မူရိွတယ္။ အရက္ေသာက္ၿပီးရင္ မရမ္းကားဘူး။ မိန္းမ လိုက္စားတယ္ဆိုရာမွာလည္း သူတပါးအိမ္ရာကို မျပစ္မွားဘူး။ ေနာက္တခုက ဘယ္မိန္းမကိုမွ လီဆယ္ၿပီး ကာမကို အရမယူဘူး။ အတည္ေပါင္းမွာပါတို႔ ဘာတို႔ ညာတို႔ မလိမ္ဘူးေပါ့။ က်ဳပ္ျဖင့္ မင္းဆီက ဒါကို လိုခ်င္တယ္၊ လက္ခံႏိုင္ရင္ လက္ခံပါ၊ လက္မခံႏိုင္ရင္ ျငင္းလို႔ အတိအလင္းဆိုၿပီးမွ လိုက္စားတယ္။ ေလာင္းကစားရာမွာလည္း ကလိန္မက်ဘူး။ ၿပီးေတာ့ ေၾကာင္သူေတာ္ ၾကြက္သူခိုးလည္း မလုပ္ဘူး။ သူ အရက္ေသာက္တာ၊ မိန္းမလိုက္စားတာ၊ ေလာင္းကစားတာ သူ႔ပတ္ဝန္းက်င္တခုလံုး အသိပဲ။

ေရးရင္းနဲ႔မွ ဆရာေသာ္တာေဆြကို သြားသတိရတယ္။ ဆရာေသာ္တာေဆြ အရက္ေသာက္တာ သူ႔စာဖတ္ပရိသတ္ အားလံုး သိတယ္။ ၾကက္တိုက္တာလည္း သိတယ္။ ျမာေပြခဲ့တာလည္း သိတယ္။

သူ႔ဆရာ ဆရာႀကီး ေရႊဥေဒါင္းလည္း တသက္တာအေတြးအေခၚနဲ႔ မွတ္တမ္းမွာ သူ နည္းမ်ိဳးစံု ႐ႈပ္ခဲ့တာေတြ တိုင္းသိျပည္သိ ေရးျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ တကယ့္ လူေတႀကီးေတြေပါ့။

သို႔ေသာ္ သူတို႔မွာ ကိုယ္ပိုင္မူေတြ ရိွၾကတဲ့အတြက္ ပရိသတ္အမ်ား ေလးစားၾကည္ညိဳရတဲ့ ဆရာႀကီးေတြအျဖစ္ သူတို႔ မရိွေတာ့တာ ၾကာၿပီျစဖ္တဲ့ ကေန႔ထက္တိုင္ ရိွေနဆဲပါပဲ။

ပုတ္သင္ညိဳ ပတ္ဝန္းက်င္

ကိုယ္ပိုင္မူ၊ ကိုယ္က်င့္သိကၡာဆိုတာကို က်ေနာ္ စဥ္းစားေနမိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ အဲဒါ တစတစ လံုးပါးပါးေနၿပီလားလို႔ စဥ္းစားေနမိတာပါ။ အေတြ႕ရမ်ားတာကေတာ့ ပုတ္သင္ညိဳလို ပတ္ဝန္းက်င္ကို လိုက္ၿပီး အေရာင္ေျပာင္းေနတာခ်ည္းပါပဲ။

ယုတ္စြအဆံုး၊ ကိုယ့္ႏႈတ္က ထြက္ထားတဲ့ စကားေလးကိုေတာင္မွ ကိုယ့္ဘာသာ ျပန္ေလးစားရေကာင္းမွန္း မသိတဲ့သူေတြ ေပါၾကြယ္ေနတာပါပဲ။ အဲလိုလူေတြမွာ ဘယ္မလဲ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ၊ ဘယ္မလဲ ကိုယ္ပိုင္မူ။

သမစိတၱသတၱိ

ဆက္စဥ္းစားလိုက္တဲ့အခါ သမစိတၱသတၱိဆိုတာ ေပၚလာပါတယ္။ သိုးေဆာင္းစကားကို ဘာသာျပန္လိုက္တာပါ။ Moral courage ေပါ့။

မွ်တတဲ့ စိတ္ထားနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ရဲတာေပါ့။ ေျပာရတာေတာ့ လြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ က်င့္သံုးဖို႔ေတာ့ အားစိုက္ၾကရပါမယ္။ မွ်တတဲ့ စိတ္ထား၊ ပါဠိလို သမစိတၱ။

ကိုယ့္အတြက္ ခရီးဖင့္သြားမယ္မွန္း သိေနပါလ်က္ကနဲ႔ ဒုကၡေရာက္ေနသူကို အခ်ိန္ေပး ကူညီတာမ်ိဳး၊ အမိႈက္ေကာက္တာမ်ိဳး၊ အိမ္အလုပ္ေတြ၊ ေက်ာင္းစာေတြကို ဘယ္သူမွ ခုိင္းစရာမလိုဘဲ လုပ္တာမ်ိဳး၊ အတင္းအဖ်င္း စကားဆို နားလည္းမေထာင္၊ ျပန္လည္း မပြားတာမ်ိဳး၊ ကိုယ္ေျပာတဲ့စကားအတိုင္း ကိုယ္တိုင္ က်င့္ၾကံေနထိုင္တာမ်ိဳး၊ အလုပ္ျပဳတ္ကိန္း၊ ဝင္ေငြထိခိုက္ကိန္း၊ တရားစြဲခံရကိန္းေတြ ရိွေနတဲ့ ၾကားကပဲ မသမာမႈကို လူအမ်ားသိေအာင္ လုပ္ေဆာင္တာမ်ိဳး၊ ေကာက္ရတဲ့ ပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္လက္ ျပန္ေပးႏိုင္ဖို႔ အားထုတ္တာမ်ိဳး၊ အလုပ္ခြင္မွာ က်ားမ မေရြး၊ ကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာမေရြး၊ လူမ်ိဳးမေရြး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး၊ လိင္စိတ္ကိုင္းညြတ္မႈမေရြး အားလံုးရဲ႕ သေဘာထားကို တေလးတစား နားေထာင္ေပးတာမ်ိဳးေတြဟာ တကယ့္တကယ္မွာ ေျဖာင့္မတ္တည္ၾကည္တဲ့ စိတ္ထားသတၱိ၊ သမစိတၱသတၱိ နမူနာေတြပါပဲ။

အဓမၼစိတၱသတၱိ

ေျပာင္းျပန္ ျပန္ေျပာရင္ ဒုကၡေရာက္ေနသူကို ေရွာင္သြားတာ၊ ေျပာသင့္တာထက္ ပိုေျပာတာ၊ လူတေယာက္ ဒုကၡေရာက္တာ၊ မေတာ္တဆျဖစ္တာကို ရယ္ပြဲဖြဲ႕တာ၊ ထိုက္တန္သူကို ေနရာမေပးဘဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ပဲ နင္းကန္ ပြဲထုတ္တာ၊ ဥပေဒေၾကာင္းအရ မွ်တမႈကိုထက္ ဥပေဒပါ စကားလံုးေတြနဲ႔ခ်ည္း ကိုင္ေပါက္တာ၊ အမွားက်ဴးလြန္တာ၊ မတရားတာကို ျမင္ေနလ်က္နဲ႔ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနတာ၊ ကေလးေတြအေပၚ ခ်မွတ္ေပးထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြက လိုရင္တမ်ိဳး မလိုရင္တမ်ိဳးျဖစ္ေနတာ၊ အမ်ားညီလို႔ ဤကို ကၽြဲပါလို႔ လိုက္လုပ္တာ၊ ကတိမတည္တာ၊ လိမ္လည္ လွည့္ဖ်ားတာေတြဟာ သမစိတၱ မရိွတာေပါ့။

စဥ္းစားဖို႔

စာဖတ္သူ လူႀကီးမင္းရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ အသိမိတ္ေဆြေတြထဲမွာ ဘယ္လို လူစားေတြက ပိုမ်ားေနသလဲလို႔ နဖူးေပၚ လက္ကေလးတင္ၿပီး တခ်က္ ဆင္ျခင္ၾကည့္လိုက္ပါလား။ စာဖတ္သူ လူႀကီးမင္း ကိုယ္တိုင္ေရာ…

သည္လိုေတြးေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ မိတ္ေဆြတေယာက္က က်ေနာ့ဆီ လင့္(ခ္)ေလးတခု ပို႔လာပါတယ္။ အဲဒီ့ လင့္(ခ္)က ပံုေလးကို ကူးယူေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

ဘာသာျပန္ရရင္ေတာ့ အကၡရာသခ်ၤာရဲ႕ ဖခင္ႀကီး အယ္(လ္) ခြာရစ္(ဇ္)မီကို “လူဆိုတာ ဘာပါလဲ”လို႔ ေမးလိုက္တဲ့အခါ ဆရာႀကီးက ျပန္ေျဖပါတယ္။

• လူတေယာက္ဟာ တည္ၿငိမ္ေန၊ သမစိတၱရိွေနမယ္ဆိုရင္ လူ = ၁ ပါ။

• အဲဒီ့လူက ႏွစ္လိုဖြယ္ေကာင္းေနတယ္ဆိုရင္ သုည ထပ္တိုးလိုက္ၾကတာေပါ့။ လူ = ၁၀ ျဖစ္သြားပါၿပီ။

• သူက ၾကြယ္ဝတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ သုညတလံုးတိုးလိုက္ေတာ့ လူ = ၁၀၀ ေပါ့။

• ျမင့္ျမတ္တယ္ဆိုရင္ ေနာက္တလံုး ထပ္တိုး။ လူ = ၁၀၀၀ ေပါ့။

• ဒါေပမယ့္ လူထဲမွာ ရိွေနတဲ့ သမစိတၱတန္ဖိုးျဖစ္တဲ့ ၁ သာ ေပ်ာက္သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘာတန္ဖိုးမွ မရိွေတာ့တဲ့ သုညေတြပဲ က်န္ေတာ့မွာပါတဲ့။

ဟုတ္ကဲ့… က်ေနာ္ေတာ့ ေမာင္သုည မျဖစ္ခ်င္ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ၁ ကေလး ရလာေရးကို ေသသည္အထိ အားထုတ္သြားရပါဦးေတာ့မယ္။

စာဖတ္သူလူႀကီးမင္းေရာ… သုညေတြနဲ႔ခ်ည္းပဲ ဘဝကို အဆံုးသတ္ခ်င္ပါသလား။ ဒါမွမဟုတ္ သုညေရွ႕က တစ္ကေလးကို ပိုမက္မိပါသလား။

ဘာကိုပဲ ေရြးေရြး စာဖတ္သူလူႀကီးမင္းကို ေလးစားပါတယ္။ တခ်က္ကေလး စဥ္းစားေပးရင္ကို ေက်နပ္ပါၿပီဗ်ာ။

အားလံု ေတြးဆ ဆင္ျခင္ၾကည့္ႏိုင္ၾကပါေစ…
အတၱေက်ာ္

(၁၇၀၉၁၉)

ႏႈတ္ခြန္းဆက္ပံုနဲ႔တင္ မိဘကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါသဗ်ိဳ

နိဒါန္း

သတင္းအခ်က္အလက္ဆိုတဲ့ ေခတ္တစ္ခုနဲ႔အတူ ဆက္သြယ္ေရးပံုစံသစ္ကလည္း လူေတြၾကားထဲကို ထိုးေဖာက္ဝင္ေရာက္လာပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဓာတ္ေခ်ာစာ (email) ဆိုတာပါပဲ။

အခုအခါမွာေတာ့ ေရႊျမန္မာလူငယ္ေတြလည္း ဓာတ္ေခ်ာစာကို တြင္တြင္ သံုးလာၾကပါၿပီ။ မိႈလိုေပါက္ေနတဲ့ အင္တာနက္ဆိုင္ေတြကတစ္ဆင့္ အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္ၾက၊ ေျပာဆိုၾက၊ စာေတြ ေပးပို႔လာၾကပါတယ္။ အဲဒီ့မွာ ဘာသြားေတြ႕ ရသလဲဆိုေတာ့ ျမန္မာလူငယ္အေတာ္မ်ားမ်ားခမ်ာမွာ ဓာတ္ေခ်ာစာယဥ္ေက်း မႈ (ဝါ) က်င့္ဝတ္စည္းကမ္းေတြကို လံုးဝနားမလည္ဘဲ ထင္သလို ရမ္းႀကိတ္ ေနၾကတာကို စိတ္မေကာင္းျခင္းႀကီးစြာ ျမင္ျမင္ေနရပါတယ္။ က်င့္ဝတ္ဆိုတာ ခ်ိဳနဲ႔လားလို႔ ေမးရမယ့္ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ လူလားေျမာက္ခဲ့ရသူမ်ားမို႔ သူတို႔ေလးေတြကို အျပစ္ေတာ့ မတင္ရက္ဘူး။

တစ္ဖက္ကလည္း လူငယ္ေတြဟာ တိုးတက္ႀကီးပြားခ်င္ၾကသူေတြ၊ ေအာင္ျမင္ထြန္းေပါက္လိုသူေတြပဲဆိုတာကိုလည္း သိေနရတဲ့အခါ သူတို႔ေတြအတြက္ ဓာတ္ေခ်ာစာ က်င့္ဝတ္ေတြကို ေရးျပခ်င္စိတ္က ေပါက္လာရပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ကြ်န္ေတာ့္သေဘာတစ္ခုတည္းနဲ႔ မဟုတ္ဘဲ ခိုင္လံုတဲ့ အေထာက္အထားမ်ားနဲ႔ က်က်နန ျပည့္ျပည့္စံုစံု ရွင္းျပခ်င္စိတ္ေၾကာင့္ အဲဒီ့ေရႊအင္တာနက္ႀကီးထဲမွာ ရွာလိုက္တဲ့အခါ တစ္ပံုတစ္ပင္ေတြ႕ရပါတယ္။ (ကိုယ္တိုင္လည္း အဂၤလိပ္စာ တတ္တယ္၊ ရွာလည္းၾကည့္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ရွာေဖြေရး အင္ဂ်င္တစ္ခုခုမွာ email etiquette လို႔ျဖစ္ေစ၊ netiquette လို႔ျဖစ္ေစ ႐ိုက္ႏွိပ္ကာ ရွာေဖြၾကည့္ရင္ ေအာတိုက္ေအာင္ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။)

အဲဒီ့လို ရွာေဖြလို႔ ရတာေတြရယ္၊ ကြ်န္ေတာ့္အေတြ႕အၾကံဳေတြရယ္ ေပါင္းစပ္ၿပီး ဓာတ္ေခ်ာစာ က်င့္ဝတ္ေတြကို အလ်ဥ္းသင့္သလို ေဆြးေႏြးတင္ျပသြားပါရေစလား။

ႏႈတ္ခြန္းဆက္

ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ၾကားတဲ့ ျမန္မာစာမွာေတာ့ ေပးစာအေရးအသားရယ္လို႔ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ထည့္သြင္းသင္ၾကားျခင္း မရွိပါဘူး။ သို႔ေပမယ့္ အဂၤလိပ္စာမွာေတာ့ ေပးစာကို စာစီစာကံုးနဲ႔အတူ အေလးေပး သင္ၾကားပါတယ္။ သို႔ေပမင့္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာ သင္ၾကားေနတဲ့ စနစ္က ေခတ္ေနာက္က်ေနပါၿပီ။ စာပိုဒ္ ခြဲပံု၊ ေန႔စြဲတပ္ပံု၊ လိပ္စာေနရာခ်ပံု၊ ပုဒ္ျဖတ္ ပုဒ္ရပ္ သေကၤတ ထည့္ပံုေတြဟာ ဟိုးႏွစ္ေပါင္း တစ္ရာနီးပါးက စနစ္အတိုင္းသာ ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ၾကားဆဲပါ။

ကြ်န္ေတာ္ေဆြးေႏြးမွာက အဲဒါ မဟုတ္တာမို႔ အဲဒါကို အက်ယ္မေျပာေတာ့ပါဘူး။

သို႔ေပမင့္ ေရးထံုးစနစ္ေတြ ဘယ္လို ေျပာင္းသြားသြား၊ စာတစ္ေစာင္မွာ ပါရွိတဲ့ အဂၤါရပ္ေတြကေတာ့ မေျပာင္းမလဲ တည္ရွိေနပါတယ္။ စာတစ္ေစာင္အတြက္ အေရးႀကီးဆံုးက ႏႈတ္ခြန္းဆက္ပါ။ အေရးႀကီးဆို စာတစ္ေစာင္ရဲ႕ ထိပ္ဆံုးမွာ အဲဒီ့စာသားကို အရင္ဆံုး ဖတ္ရလို႔ပါပဲ။

လုပ္ငန္းသံုးစာေတြမွာေတာ့ ျမန္မာလိုဆိုရင “လူႀကီးမင္းခင္ဗ်ား/ရွင့္” ေပါ့။ အဂၤလိပ္လိုဆိုရင္ေတာ့ Dear Sir/Madam/Ms. ေပါ့။ အဲဒါဟာ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ပါ။ ဓာတ္ေခ်ာစာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လက္နဲ႔ေရးတဲ့စာျဖစ္ျဖစ္၊ လက္ႏွိပ္စက္နဲ႔ ႐ိုက္တဲ့ စာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေပးစာမွန္သမွ်မွာ အဲဒီ့ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ကို မျဖစ္မေန ထည့္ရပါတယ္။

သည္ေနရာမွာ ေမးစရာ ရွိပါတယ္။ (စာရြက္ေပၚမွာ ေရးတဲ့) သာမန္ေပးစာေလာက္ ဓာတ္ေခ်ာစာက သိပ္ၿပီး ခန္႔ညား ထည္ဝါစရာမလိုဘူး မဟုတ္လား။ ပိုၿပီး ရင္းႏွီးရာ မေရာက္ေပဘူးလားလို႔ေပါ့။ အဲသလို ေမးရင္ မွန္ပါတယ္လို႔သာ ေျဖရမွာပါ။ ဓာတ္ေခ်ာစာသည္ ေပးစာလိုမ်ိဳး သိပ္ၿပီး သမား႐ိုးက် မဆန္ေတာ့တာ မွန္ေပမယ့္ တစ္ဖက္ကလည္း မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းခ်င္း ေပးတဲ့စာမ်ိဳးမွာေတာင္ “ေဟ့ေကာင္ႀကီး… ေနေကာင္းရဲ႕လား”ဆိုတာမ်ိဳးနဲ႔ အစခ်ီ ႏႈတ္ခြန္းဆက္သလိုပဲ ဓာတ္ေခ်ာစာမွာလည္း သူ႔နည္းနဲ႔သူ၊ ဆိုင္ရာ ဆိုင္ရာ ပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ အေနအထားအလိုက္ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုေတာ့ မေမ့သင့္ဘူး။

သည္ေနရာမွာ “ဆိုင္ရာဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္ရဲ႕အေနအထား”ဆိုတဲ့စကားရပ္ဟာ အင္မတန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကိုယ့္အတြက္ လူတကာကို “အစ္ကို”လို႔ ေခၚတာဟာ ယဥ္ေက်းရာ ေရာက္ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕လူေတြက်ေတာ့ အဲဒီ့လို အစ္ကိုလို႔ ေခၚတာကို မႀကိဳက္ဘဲ “ဆရာဦးဘယ္သူ”လို႔ ေခၚမွ ႀကိဳက္တတ္သူေတြလည္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဆရာမလို႔ ေခၚတာကိုမႀကိဳက္ဘဲ “မမ”လို႔ ေခၚမွ သေဘာက်ႏိုင္သူ မိန္းမသားေတြလည္း ရွိႏိုင္ျပန္တယ္။ သည္အတြက္ လူတိုင္းကို ကိုယ့္စိတ္နဲ႔ ႏိႈင္းၿပီး ေခၚေဝၚသံုးစြဲမိရင္ အမွားႀကီး မွားသြားႏိုင္ပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ ဓာတ္ေခ်ာစာေရးမွာေတာ့ ဟုတ္တယ္၊ သို႔ေသာ္ လုပ္ငန္း သေဘာအရ တရားဝင္ဆက္သြယ္တာ၊ အသိေပးတာမ်ိဳးမွာ ဓာတ္ေခ်ာစာကို သံုးၿပီဆိုရင္ ပိုလို႔ေတာင္ သတိထားသင့္ပါတယ္။ လူသားအရင္းအျမစ္ဌာနက စီမံခန္႔ခြဲေရးမွဴးတစ္ေယာက္ ေျပာဖူးတဲ့ စကားတစ္ခုက ေတာ္ေတာ္တာသြားတယ္။ သူ႔ဆီကို ဓာတ္ေခ်ာစာနဲ႔ အလုပ္ေလွ်ာက္လႊာေတြ တင္ၾကတဲ့အထဲမွာ တစ္ေယာက္က “ဦးခင္ဗ်ား”လို႔ အစခ်ီထားတာကို ေတြ႕လိုက္တာနဲ႔တင္ အဲဒီ့  ေလွ်ာက္လႊာကို ဆက္မဖတ္ေတာ့ဘဲ ပယ္လိုက္ပါသတဲ့။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဘာ မဟုတ္တာေလးနဲ႔ ပယ္တယ္လို႔ ေအာက္ေမ့ၾကေပမယ့္ သူကေတာ့ သည္လို လူမ်ိဳးဟာ သူ ေလွ်ာက္ထားမယ့္ အလုပ္နဲ႔ မသင့္ေတာ္ဘူးလို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေၾကာင္းရင္းက စီမံခန္႔ခြဲေရးမွဴးဟာ မိန္းမသားတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒါကို ဘုမသိ ဘမသိနဲ႔ “ဦးခင္ဗ်ား”လို႔ အစခ်ီထားတဲ့အတြက္ ေလွ်ာက္ထားသူသည္ သည္လိုအလုပ္မ်ိဳးေတြကို ေယာက်္ားေတြသာ လုပ္လိမ့္မယ္၊ လုပ္ထိုက္တယ္ဆိုတဲ့ အစြဲမ်ိဳး ႀကီးမားလွသူလို႔ သူ ယူဆလိုက္ပါသတဲ့။ လူအမ်ားနဲ႔ ဆက္ဆံရမယ့္ ဝန္ထမ္းတစ္ေယာက္ဟာ က်ား-မခြဲျခားလိုစိတ္ သိပ္ျပင္းေနရင္ ဘယ္လိုမွ မသင့္ေလ်ာ္တဲ့အတြက္ အဲဒီ့ စီမံခန္႔ခြဲေရးမွဴးက အဲဒီ့ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ေလးနဲ႔တင္ အဲဒီ့လူကို ပယ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ (ရည္ၫႊန္း –  Comments by Andy Lester, 8 February 2005 at http://geeketiquette.com/archives/2005/02/08/email-etiquette-1-greetings/)

အဂၤလိပ္လိုဆိုရင္ေတာ့ “ဦးခင္ဗ်ား”ဆိုတာကDear Sir ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္လည္းDear Mr. HR Manager ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အကင္းပါးသူသာ ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီ့ေနရာေတြမွာDear Sir/Madam/Ms. လို႔ျဖစ္ေစ၊ Mr./Ms. HR Manager လို႔ျဖစ္ေစ မ်ဥ္းေစာင္းေလးေတြခံ ၿပီး ေရးသြားမွာပါ။

သည္ဥပမာနဲ႔တင္ ႏႈတ္ခြန္းဆက္က ဘယ္ေလာက္ စကားေျပာသလဲဆိုတာ အင္မတန္ ထင္ရွားပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ့္ဆီလာတဲ့ ဓာတ္ေခ်ာစာအမ်ားစုမွာေတာ့ အဲဒါေတြ တစ္ခုမွ မပါတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဂၤလိပ္လို ေရးထားတာေတြခင္ဗ်။ ကြ်န္ေတာ့္ကို ဆက္သြယ္လာတဲ့ စာဖတ္ပရိသတ္မ်ားဟာ ကြ်န္ေတာ့္စာေတြကို ဖတ္ၿပီး ကြ်န္ေတာ့္ကို သားခ်င္းတစ္ေယာက္လို ရင္းႏွီးေနမယ္ဆိုတာ သံသယမျဖစ္ မိပါဘူး။ သို႔ေပမယ့္ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ လံုးဝ ပါမလာတဲ့ စာကို ဖတ္ရတာကေတာ့ ေတာ္ေတာ့္ကို ေအာင့္သက္သက္ႏိုင္ပါတယ္။

ဓာတ္ေခ်ာစာမွာ အဲသလို Dear Sir လိုမ်ိဳးနဲ႔ သိပ္ႀကီး ခမ္းနားဖို႔ မလိုတာ မွန္ေပမယ့္ အဖ်င္းဆံုးေတာ့ ဦးဘခန္႔ဆိုတဲ့ လူတစ္ေယာက္ဆီကို ေရးတဲ့အခါ မွာအနည္းဆံုးေတာ့ Hello/Hi U Ba Khant ေလာက္ေတာ့ ထည့္သင့္ပါေသးတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘခန္႔ဆိုတာ ကေလာင္အမည္ (ဒါမွမဟုတ္ အႏုပညာ အမည္) ျဖစ္ေနၿပီး သူ႔အမည္ရင္းကို ကိုယ္က မသိဘူးဆိုလည္း အခုမွစၿပီး မိတ္ဆက္တဲ့အေနနဲ႔ စာေရးရာမွာ သူ႔ကို ကိုယ့္စိတ္ထဲက ဘယ္ေလာက္ႀကီး ရင္းႏွီးေနေန “ဦး/ေဒၚ/ကို/မ”ေလးေလာက္၊ အဂၤလိပ္လိုဆိုလည္း Mr./Ms. ေလးေလာက္ေတာ့ တပ္သင့္ပါတယ္။ ဟာ… ဒါကေတာ့ အႏုပညာနာမည္ပဲ ဆိုၿပီး မင္းသား ေက်ာ္ရဲေအာင္ဆီ ပထမဆံုးဓာတ္ေခ်ာစာ ေရးၿပီး မိတ္ဆက္တဲ့ အခါ “ေဟ့… သူငယ္ခ်င္း ေက်ာ္ရဲေအာင္”လို႔ မေရးေကာင္းမွန္းေလာက္ေတာင္ ျမန္မာလူငယ္တခ်ိဳ႕ မသိၾကေတာ့တာကို ကြ်န္ေတာ့္ဆီ လာတဲ့ စာေတြအရ သတိထားမိေနပါတယ္။ လာကတည္းက “သူငယ္ခ်င္း အတၱေက်ာ္”တို႔၊ “ေဟ့… ဆူဒိုနင္”တို႔ ဆိုတာေတြနဲ႔ ေတြ႕ေတြ႕ေနရလို႔ ေျပာတာပါ။

ကြ်န္ေတာ့္ဘက္ကေတာ့ ေၾသာ္… ငါကိုက လမ္းဖြင့္ေပးထားမိတာပဲေလ၊ ကေန႔လူငယ္ေတြခမ်ာ ႐ိုေသတာကိုသာ အသင္ခံခဲ့ရရွာၿပီး ေလးစားမႈကို ဘယ္သူကမွ သင္မေပးခဲ့ၾကတာမို႔ အဲလို ႐ုန္႔ရင္းေနၾကတာပဲေလဆိုတဲ့ အေတြးနဲ႔ မနည္းသည္းခံၿပီး သူတို႔စာေတြကို ျပန္ျပန္ေပးေနရပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ဟို စီမံခန္႔ခြဲေရးမွဴးလိုပဲ အဲဒီ့စာမ်ိဳးေတြကို ဆက္မဖတ္ဘဲ ထားရေတာ့မလိုသာ ျဖစ္သြားမွာပါ။

တခ်ိဳ႕မိေကာင္းဖခင္သားသမီးေတြကေတာ့ “ဆရာခင္ဗ်/ရွင့္”ဆိုတာမ်ိဳး နဲ႔ အစခ်ီပါတယ္။ ဆိုကၠားနင္းတဲ့သူကိုေတာင္ ဆိုကၠားဆရာ၊ ကားေမာင္းတဲ့သူကိုလည္း ကားဆရာစသျဖင့္ ယဥ္ေက်းဖြယ္ရာစြာ ေခၚေဝၚသံုးႏႈန္းတတ္ၾကတဲ့  ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားအေနနဲ႔ ကြ်န္ေတာ့္ကို ဆရာေခၚလွာတာ ဘာမွ မာန္တက္စရာ မလိုပါဘူး။ သို႔ေသာ္ ဒါေတြက မိေကာင္းဖခင္သားသမီးျဖစ္ေၾကာင္း ျပဆိုရာ ေရာက္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ျပန္ေတာ့လည္း “ဦးခင္ဗ်ား”ဆိုတာမ်ိဳး ပါပါတယ္။ ဘူးလံုးနားမထြင္းတခ်ိဳ႕ကေတာ့ “အစ္ကို”တဲ့။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အဲဒါမ်ိဳးကို ထိုက္သင့္တဲ့ ႏႈတ္ခြန္းဆက္လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။

ေနာက္တစ္မ်ိဳးက “မဂၤလာပါခင္ဗ်ာ/ရွင့္”လို႔ အစခ်ီတာမ်ိဳးပါ။ ဒါလည္း အင္မတန္မွ မိေကာင္းဖခင္ သားသမီး ပီသပါတယ္။ အသက္ ၃၀ ေက်ာ္တစ္ေယာက္ ကြ်န္ေတာ့္ဆီ စာေရးတဲ့အခါ အစခ်ီႏႈတ္ခြန္းဆက္ပံုကေတာ့ လွတယ္။ “ဆူဒိုနင္”တဲ့ခင္ဗ်။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ သူ႔မိဘေတြကိုပဲ ႐ိုးမယ္ဖြဲ႕လိုက္မိရပါတယ္။ တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ သူက ေမြးလာမယ့္ သားသမီးေတြအတြက္လည္း ရင္ေလးမိတယ္။

ျမန္မာလို ႏႈတ္ခြန္းဆက္တဲ့အထဲမွာ “ေနေကာင္းပါသလား ဦးဆူဒိုနင္”ဆိုတာမ်ိဳးလည္း ၾကံဳဖူးပါတယ္။ ဒါလည္း မိေကာင္းဖခင္သားသမီးဆန္တဲ့ ႏႈတ္ခြန္းဆက္နည္းပါပဲ။

အဂၤလိပ္လို ေရးမယ္ဆိုရင္ လည္းDear + Title + Surname, Dear + First Name, Hi + First Name, First Name, Hi (and variants)  စသျဖင့္ အသီးသီး ေရးသားႏိုင္ၾကပါတယ္။ ပထမဆံုးက Title ဆိုရာမွာ သက္ဆိုင္ရာ ဂုဏ္ပုဒ္အရ “ဦး/ေဒၚ/ကို/မ/ဆရာ/ဗိုလ္ႀကီး/ေဒါက္တာ” အစရွိတာမ်ားကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ Surname က ခရစ္ယာန္နာမည္ႏွစ္လံုးမွာ ေနာက္ဆံုး နာမည္ကို ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ Brad Pitt မွာ surname က Pitt ပါ။ Kate Winslet မွာ surname က Winslet ပါ။ မရင္းႏွီးတဲ့အတြက္ သူတို႔ဆီ စ စာေရးရာမွာDear Mr. Pitt/Ms. Winslet လို႔ ေရးမွ ေတာ္ပါမယ္။ သူတို႔နဲ႔ အေတာ္ ရင္းႏွီးလာၿပီဆိုမွ Dear Brad/Kate လုပ္လို႔ ေကာင္းပါတယ္။ အဲဒီ့ထက္ ပိုၿပီး ရင္းႏွီးလာတဲ့အခါ Hi Brad/Kate လုပ္လို႔ရပါၿပီ။ သူ႔အိမ္ကိုယ့္အိမ္ ဝင္ ထြက္ရင္းႏွီးတဲ့အဆင့္ ပခံုးဖက္ ေပါင္းတဲ့အဆင့္ေရာက္ေတာ့မွ က်န္တာေတြ သံုးရမွာပါ။

အဲေတာ့ ခ်ဳပ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ကေန႔ ေရႊျမန္မာလူငယ္ေတြ တြင္တြင္ သံုးေနၾကတဲ့ အင္တာနက္ေပၚက စာေတြပို႔တဲ့အခါ၊ ခ်က္တင္ ဝင္တယ္ဆိုၿပီး တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ဆက္သြယ္ၾကတဲ့အခါေတြမွာလည္း လူနဲ႔လူခ်င္း စတင္ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ပံုေပၚမွာလိုက္ၿပီး ကိုယ္ဟာ “မိေကာင္းဖခင္သားသမီးလား၊” “မိမဆံုးမ ဖမဆံုးမ”လားဆိုတာကို ေပၚလြင္သြားေစႏိုင္တဲ့အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း တင္ျပလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။

ေျပာေနက် စကားနဲ႔ပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္ပါရေစ။ ကြ်န္ေတာ္ေျပာတိုင္း လက္ခံရမယ္လို႔ ဘယ္သူ႔ကိုမွ မတိုက္တြန္းအပ္ပါဘူး။ ကြ်န္ေတာ္တင္ျပခဲ့တာကို ကိုယ္ပိုင္ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ဆင္ျခင္သံုးသပ္ၿပီး လက္ခံသင့္တယ္ထင္မွ လက္ခံပါ၊ က်င့္သံုးသင့္တယ္ ထင္မွ က်င့္သံုးပါ။

ကိုယ့္ကာယကံ ကိုယ့္ဝစီကံ စီမံတဲ့အတိုင္း ကိုယ္ခံၾကရမွာကိုေတာ့ သတိေလးထားေစခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ ေျပာတာမဟုတ္ဘူးခင္ဗ်။ ဘုရားေဟာတာေလ၊ ဘာတဲ့… “သေဗၺသတၱာ ကမၼသကာ”ဆိုသမႈတ္လားဗ်ာ။

အားလံုးေတြးဆ ဆင္ျခင္ၾကည့္ႏိုင္ၾကပါေစ

အတၱေက်ာ္(ဝ၇၀၈၀၉)

၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလထုတ္ သရဖူမဂၢဇင္းပါ စာမူကို ျပန္လည္ တင္ဆက္လိုက္တာပါ။