“ေခါင္းေဆာင္”လို႔ ဆိုရာမွာ “အလုပ္သမားေခါင္း”မွသည္ “ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္”အထိ ပါပါတယ္။ တခုတည္းကို ကြက္မျမင္ၾကေစခ်င္ပါဘူး။ နယ္ပယ္အသီးသီး၊ အလႊာအသီးသီးမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ရိွၾကတယ္။ အရည္အခ်င္းေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္ေနရာကို အလိုလို ရလာသူေတြ ရိွၾကသလို ရာထူးအေနအထားေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္ မျဖစ္ခ်င္၊ မျဖစ္သင့္ဘဲ ျဖစ္လာရသူေတြလည္း ရိွပါတယ္။
ေသခ်ာတာတခ်က္ကေတာ့ အရည္အခ်င္းေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ရာထူးေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ “ေနာက္လိုက္”မရိွဘဲ ေခါင္းေဆာင္ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ႏွစ္ေယာက္တည္း ရိွေနတာေတာင္မွ တေယာက္က ေနာက္လိုက္လုပ္မွ တေယာက္က ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ႏိုင္တာမ်ိဳးပါ။ (အိမ္ေထာင္ေရးေတြမွာ ျမင္သာပါတယ္။)
ေခါင္းေဆာင္မႈပညာကို ၂၀ ရာစု အေႏွွာင္းပိုင္းက စၿပီး ေလ့လာစူးစမ္းခဲ့ၾကတယ္။ သုေတသနေတြ လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီ့ေနာက္ ေခါင္းေဆာင္မႈပညာကို ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးတာေတြလည္း ကမၻာအရပ္ရပ္မွာ လုပ္လာခဲ့ၾကတယ္။ လိုလို႔ လုပ္ေနၾကတာေပါ့။ မလိုအပ္ဘဲနဲ႔ေတာ့ ပညာရွင္ေတြပဲဟာ အားအားယားယား အဲဒီ့ကိစၥကို အေျခာက္တိုက္ အခ်ိန္ကုန္ခံ၊ ေငြကုန္ခံ၊ အားကုန္ခံ ဆည္းပူးေနၾကပါ့မလား။ သုေတသနေတြ လုပ္ေနၾကပါ့မလားေနာ္။
Photo Credit: https://knowledge.wharton.upenn.edu
ထားပါေတာ့… ေျပာခ်င္တာက အဲဒါ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲလို ေခါင္းေဆာင္မႈပညာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဆည္းပူးၾကရာမွာ ေမ့ေလ်ာ့ က်န္ေနတတ္တာက “ေနာက္လိုက္မႈ”ဆိုတဲ့ သေဘာသေဘာဝေတြကို သတိထားမိဖို႔ပါပဲ။ ေခါင္းေဆာင္မႈ ပညာကို ေလ့လာဆည္းပူးဖို႔ လိုအပ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္း ငါးရပ္ကို ခ်ေရးမိတဲ့အခါ တေယာက္ကလာေမးတယ္။ “ေနာက္လိုက္ပညာေရာ မရိွဘူးလား”တဲ့။ ေကာင္းလိုက္တဲ့ ေမးခြန္း။
က်ေနာ္က ေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေတာ္ေတာ္ ဖတ္ဖူး၊ အခါအားေလ်ာ္စြာ သင္ေပးဖူးေတာ့ အဲဒါ ရိွမွန္း သိေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေသခ်ာေအာင္ ေလွ်ာက္ဖတ္လိုက္တဲ့အခါ တေယာက္က ေနာက္လိုက္ကို ၇ မ်ိဳးအထိ ခြဲထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ က်ေနာ္ သိသေလာက္က ၄ မ်ိဳးထဲပါ။ ၅ မ်ိဳးအထိ ခြဲထားတာေတာ့ ျမင္ဖူးတယ္။ အခုက် ၇ မ်ိဳးအထိ ခြဲထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါနဲ႔ က်ေနာ္ ဖတ္မိတာေလးကို ျပန္လက္ဆင့္ကမ္းေပးခ်င္လာရပါတယ္။
ေနာက္လိုက္ ၇ မ်ိဳး
၁။ ကပ္ဖားရပ္ဖားေတြ
“တင္ပါ့ဘုရာ့”လူတန္းစားေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္ကို နင္းကန္ ခ်ီးေျမႇာက္တတ္ၾကသူေတြပါ။ ကိုယ္ဦးေဆာင္ေနတဲ့ အဖြဲ႕ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ၊ တန္ဖိုးထားမႈေတြနဲ႔ ဖီလာ ဆန္႔က်င္ေနတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို ေခါင္းေဆာင္က ဦးတည္မိသြားတဲ့ အခါမ်ိဳးမွာ အင္မတန္ အေရးႀကီးလွတဲ့ ေထာက္ျပမႈမ်ိဳးကို ဘယ္ေတာ့မွ မေပးတတ္တဲ့၊ အားမကိုးရတဲ့ ေနာက္လိုက္ ေတြပါပဲ။ ျပႆနာေတြ၊ အခက္အခဲေတြကိုလည္း ေခါင္းေဆာင္သိေအာင္ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာဘူး၊ ဖံုးထားတယ္။ ကန္႔ကြက္ဖို႔ဆိုတာေတာ့ ေဝလာ ေဝးေပါ့။ ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ ထိပ္တိုက္မေတြ႕ေအာင္ ေရွာင္တတ္ၾကသလို ေခါင္းေဆာင္ကိုပဲ အစစ အရာရာ ဆရာတင္ထားတတ္သူေတြပါ။ အထက္ဖား ေအာက္ဖိေတြလည္း သည္ထဲမွာ မလြဲမေသြ ပါေနတာေပါ့ေနာ္။
၂။ ေဝဖန္ေရးသမားေတြ
“အတိုက္အခံေတြ”ေပါ့။ တနည္းေျပာရရင္ “အမနာပေျပာတတ္သူေတြ”ပါ။ သူ႔ရည္ရြယ္ခ်က္က ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အျပဳအမူတိုင္း၊ မူဝါဒတိုင္းကို ေထာက္ဖို႔၊ ေမးခြန္းထုတ္ဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာစကားမွာေတာ့ (ကန္ေတာ့ပါရဲ႕) “ေခ်းက ေသးကအစ လိုက္ေျပာတတ္သူ”မ်ိဳးေပါ့။ သူတို႔ကို အသိအမွတ္မျပဳလို႔၊ သူတို႔ ရသင့္တယ္လို႔ ယူဆထားတဲ့ ခ်ီးေျမႇွာက္မႈေတြ မရလို႔ စိတ္ခ်ဥ္ေပါက္ေနသူေတြ၊ မေက်မခ်မ္းျဖစ္ေနသူေတြလို႔လည္း ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဝန္ထမ္းအဖြဲ႕ အစည္းေတြမွွာ ဆိုရင္ေတာ့ လူသစ္တေယာက္ ဝင္လာတာနဲ႔ အဲလို လူစားေတြက အရင္ဆံုး ခရီးဦးႀကိဳျပဳၿပီး သည္မွာေတာ့ သည္လို လုပ္ၾကစျမဲပဲလို႔ ၾသဝါဒ ေခၽြတတ္သူေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။
၃။ လက္ေတြ႕က်သူေတြ
အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ႏိႈင္းခ်ိန္စဥ္းစားမႈေတြနဲ႔ ျဖစ္ၿပီး အဖြဲ႕နဲ႔ေရာ ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ပါ အျပန္အလွန္ ေျပာဆို ဆက္ဆံတတ္သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ပံုကို သူတို႔ သေဘာတူေနသမွ် ေခါင္းေဆာင္ကို ရာႏႈန္းျပည့္ ေထာက္ခံမွာျဖစ္ေပမယ့္ သူတို႔ သေဘာမတူတဲ့အခါ ေခါင္းေဆာင္ကို ေထာက္မယ္၊ တၿပိဳင္တည္းမွာပဲ ေခါင္းေဆာင္ေရာ၊ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ပါ ရည္မွန္းခ်က္အတိုင္း ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မယ့္ တျခားနည္းေတြကို ေဆြးေႏြးထုတ္ေဖာ္ရင္း ကူညီပံ့ပိုးေပးတတ္သူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
၄။ သစၥာေတာ္ခံေတြ
“ေထာက္ခံသူစစ္စစ္ေတြ”ပါပဲ။ ေခါင္းေဆာင္ကို ပံ့ပိုးေပးဖို႔ ထက္ထက္သန္သန္နဲ႔ ႀကိဳးႀကိဳးစားစား လုပ္တတ္၊ ကိုင္တတ္ၾကတယ္။ သူတို႔ကို အားကိုးလို႔ရတယ္။ သူတို႔ေတြက ေခါင္းေဆာင္အေပၚ အေက်နပ္ႀကီး ေက်နပ္ၾကတာမို႔ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္လည္း ေကာင္းၾကပါတယ္။ က်ရာေနရာမွာ တာဝန္ယူၿပီး ထက္ထက္သန္သန္ကို လုပ္တတ္ၾကသူမ်ားပါပဲ။ အၾကံေတြလည္း မျပတ္ေပးရင္းက ေအာင္ျမင္သထက္ေအာင္ျမင္ေအာင္ ပံ့ပိုးတတ္ၾကသူမ်ားပါ။
၅။ သစၥာေဖာက္ေတြ
“တိတ္တိတ္ကေလး မလိုမုန္းထားျဖစ္ေနသူေတြ”၊ “ဆင္ၾကံ ၾကံေနသူေတြ”ျဖစ္ပါတယ္။ သည္လူေတြက ဟန္ေဆာင္ေတာ့ အင္မတန္ ေကာင္းၾကတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ယံုၾကည္မႈကို ရထားေတာ့ သစၥာေဖာက္ေတြကို ဖမ္းမိဖို႔ ခက္လွပါတယ္။ ေက်ာခ်မွွ ဓားျပမွန္း သိရမယ့္သူေတြေပါ့။ သူတို႔က ေခါင္းေဆာင္အေပၚ ႀကိတ္ၿပီး မေက်မနပ္ျဖစ္ေန၊ မုန္းတီးေနသူေတြပီပီ ေခါင္းေဆာင္ကို တီးဖို႔ အကြက္ေခ်ာင္းေနသူေတြဆိုလည္း မမွားပါဘူး။
၆။ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္
“တေစ့တေစာင္း ၾကည့္ေနတတ္သူေတြ”ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔က ေဘးမွာ အသာေလး ေနေနၾကတယ္။ ဗမာလို ဆိုရင္ေတာ့ “မလုပ္၊ မ႐ႈပ္၊ မျပဳတ္”ေတြပါပဲ။ အဖြဲ႕အစည္းအေပၚေရာ အလုပ္အေပၚမွာပါ ဘာသံေယာဇဥ္မွွ မရိွၾကဘူး။ ေခါင္းေဆာင္အေပၚလည္း ဘာစိတ္မွ မရိွဘူး။ မုန္းတာေတြ၊ ခ်စ္တာေတြ မရိွဘူး။ ေၾသာ္… သူက ေခါင္းေဆာင္ပဲေလ၊ သည္ေလာက္ေတာ့ ရိွမွာေပါ့ဆိုတာမ်ိဳးေလာက္ပဲ။
၇။ အခြင့္အေရးသမားေတြ
အလစ္သမားေတြ၊ ဓားျပေတြပါပဲ။ သူတို႔ကို ဝယ္လို႔ ရတယ္။ ၾသဇာရိွတဲ့သူေတြအနားမွာ အျမဲတမ္း ကပ္ေနခ်င္တယ္။ သူတို႔ သစၥာခံတာက ေလာေလာဆယ္ ထိပ္ေရာက္ေနသူေတြကိုပဲ။ “သာကူးေတြ”ဆိုလည္း မမွားပါဘူး။ မဲဆြယ္ပြဲေတြလို ေနရာမ်ိဳးမွာ အဲလိုလူေတြကို ေကာင္းေကာင္းေတြ႕ရႏိုင္တယ္။ ႀကိဳဆိုေရးအဖြဲ႕ကေန ေသြးဆာေနေသာ လူအုပ္ႀကီးအျဖစ္ ႐ုတ္ခ်ည္း ေျပာင္းႏိုင္သူမ်ားပါပဲ။
x x x
ပြဲၾကည့္ပရိသတ္က အလုပ္ကို တာဝန္ေက်ေအာင္ပဲ လုပ္တတ္တယ္။ ပိုမလုပ္ဘူး။ အခြင့္အေရးသမားေတြကေတာ့ သူတို႔ကို အသိအမွတ္ျပဳလာေအာင္၊ ခ်ီးေျမႇာက္ခံရေအာင္ လူေရွ႕၊ ေခါင္းေဆာင္ေရွ႕မွာ ဘာမဆို လုပ္ဖို႔ ဝန္မေလးဘူး။ သူတို႔အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ဆိုတာ သူတို႔အဆင့္ တိုးတက္လာေရးအတြက္ ေလွကားထစ္ပဲ။ သစၥာေဖာက္ေတြကေတာ့ အခ်ိန္မေရြး ဒုကၡေပးႏိုင္သူေတြပါ။ တခုခု လြဲၿပီဆိုတာနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ကို အပုပ္ခ်ဖို႔ ေစာင့္စားေနသူမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေတြ႕သမားေတြကိုေတာ့ ကိုယ့္အလုပ္အေပၚ မူတည္ၿပီး အနားမွာ ထားသင့္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ သူတို႔ေတြေၾကာင့္လည္း စိတ္ကူးစိတ္သန္းသစ္ေတြ ေပၚမလာေအာင္ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစႏိုင္တာကိုေတာ့ သတိထားသင့္ၾကပါတယ္။ ေဝဖန္ေရးသမားေတြကေတာ့ သူတို႔ဟာ ဘယ္လို လူစားဆိုတာ တန္းသိႏိုင္တဲ့အတြက္ သူတို႔ဆီက ေဝဖန္သံပဲ ၾကားေနရမယ္ဆိုတာ မွန္းဆႏိုင္ပါတယ္။
ကပ္ဖားရပ္ဖားေတြကိုေတာ့ ေကာင္းေကာင္းႀကီးကို သတိထားအပ္ပါတယ္။ မီးေသြးကိုေပမယ့္ ေခါင္းေဆာင္က ျဖဴတယ္လို႔ ေျပာလိုက္တာနဲ႔ လိုက္ျဖဴမယ့္ မမွန္မကန္ လူစားေတြမို႔ ေခါင္းေဆာင္ကို ေခြးက် ဝက္က် က်ေအာင္ ပံ့ပိုးေပးႏိုင္ၾကသူမ်ားပါပဲ။ သစၥာေတာ္ခံေတြကို အားကိုးလို႔ ရေပမယ့္ ေခါင္းေဆာင္အေပၚမွာ တဖက္သတ္ႀကီး ၾကည္ညိဳမဆံုးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ပါရမီေတြ၊ အရည္အခ်င္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အကဲျဖတ္ရာမွာ မွန္မွန္ကန္ကန္ မရိွေတာ့ဘူး။ ေခါင္းေဆာင္ ဘာလုပ္လုပ္ အေကာင္းျမင္ေနတဲ့ စိတ္နဲ႔ ေထာမနာေတြပဲ နင္းကန္ျပဳတာေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္လည္း အဟုတ္ထင္ၿပီး စြတ္လုပ္ရာက ႏွာေခါင္း က်ည္ေပြ႕ ေတြ႕ရေအာင္ ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္သူမ်ားပါပဲ။
ေနာက္လိုက္ေတြရဲ႕ သည္သေဘာသဘာဝေတြဟာ “ပံုေသကားခ်” မဟုတ္ပါဘူး။ ေဘးပေယာဂေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အေပၚ အျမင္ေတြ ေျပာင္းသြားလို႔ ျဖစ္ေစ လူတေယာက္ဟာ အခြင့္အေရးသမား ေနာက္လိုက္ဘဝကေန ေဝဖန္ေရးသမား ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
ေခါင္းေဆာင္လုပ္တဲ့သူက ဒါေတြကို သိထားမယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုေနာက္လိုက္မ်ိဳးက ကိုယ့္အတြက္ အဖိုးတန္သလဲ၊ ဘယ္လိုေနာက္လိုက္မ်ိဳးကို ဆိုရင္ျဖင့္ သတိထားသင့္သလဲဆိုတာကို ျမင္လာမွာ ျဖစ္သလို ကိုယ့္ေနာက္လိုက္ေတြကို လည္း ကိုယ့္ဘက္ပါေအာင္ စည္း႐ံုးယူႏိုင္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ၊ နည္းဗ်ဴဟာေတြကို ျမင္လာႏိုင္ပါတယ္။
အခုလို တစုတစည္းတည္း ခ်ျပလိုက္ေတာ့ အားလံုးျမင္လာမွာပါ။ ဒါေတြက လူေတြထဲမွာ နဂိုတည္းက ရိွၿပီးသား လူအမ်ားရဲ႕ အမူအက်င့္ေတြ၊ စိတ္ဓာတ္ေတြပါ။ ပညာရပ္အေနနဲ႔ ဆည္းပူးသူက ဆည္းပူး၊ သုေတသန လုပ္သူက လုပ္၊ ျပဳစုသူက ျပဳစုေတာ့မွ အခုလို တစုတစည္းတည္း ျဖစ္လာရေတာ့တာပါပဲ။
ဒါ့ေၾကာင့္ ဘာသာရပ္၊ ပညာရပ္ေတြ၊ သင္တန္းေတြ အားလံုးကို က်ေနာ္ကျဖင့္ အထင္လည္း ႀကီးပါတယ္၊ အခြင့္ၾကံဳတိုင္းလည္း ဆည္းပူးသြားဖို႔ ဝန္မေလးမိပါဘူး။ တဆက္တည္းမွာပဲ စာဖတ္သူကိုလည္း ေမးခ်င္ပါတယ္။ စာဖတ္သူဟာ ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ဆိုရင္ ဘယ္လို ေနာက္လိုက္မ်ိဳးကို လိုခ်င္ပါသလဲ။ ေနာက္လိုက္တေယာက္ဆိုရင္လည္း ကိုယ္ဟာ ဘယ္လို ေနာက္လိုက္မ်ိဳး ျဖစ္ေနပါသလဲ။ က်ေနာ့္ကို ေျဖေပးဖို႔ မလိုပါဘူး။ ေတြးၾကည့္ဖို႔ပါပဲ။
အားလံုးေတြးဆ ဆင္ျခင္ၾကည့္ႏိုင္ၾကပါေစ
အတၱေက်ာ္
(၁၃၀၈၁၈)
တာဝန္ခံခိုင္းတာနဲ႔ အျပစ္တင္တာ မတူဘူးေနာ္။